Uitgebreide analyse van de nieuwe oplichterschema met 'foute overboekingen', die willekeurige mensen veranderen in onwetende 'drups'. De mechaniek van het schema, risico's voor investeerders en internationale praktijken ter bestrijding van witwassen.
In Rusland verspreidt zich een nieuw oplichterschema, waarbij "foute" geldoverboekingen worden gebruikt als middel voor witwassen. Een schijnbaar toevallige overboeking naar uw rekening kan een onderdeel zijn van een uitgebreide financiële oplichting. Eén zo'n "cadeau" heeft al een alleenstaande moeder uit Astrakhan op de beklaagdenbank gebracht in een fraudezaak.
Hoe het 'foute overboekingsschema' werkt
De mechaniek van dit schema is eenvoudig: oplichters maken plotseling een kleine overboeking naar een willekeurige rekening van een ander, vaak enkele duizenden roebels. Hierna volgt een telefoontje of bericht: een onbekende met een zielige verhaal vraagt om het geld terug, bewerend dat hij het per ongeluk naar uw rekening heeft overgemaakt. De reden is vaak een opgeblazen of ontroerend verhaal (bijvoorbeeld, het geld was bedoeld voor een zieke familielid, maar de afzender maakte een fout met het rekeningnummer). Door de 'vreemde' middelen terug te sturen, worden burgers ongewild betrokken in een keten van verdachte transacties.
- Stap 1: De oplichters splitsen het betaald bedrag (vaak verkregen via online casino's, oplichtersschema's of illegale crypto-uitwisselingen) in kleinere delen en overmaken naar de rekeningen van willekeurige burgers.
- Stap 2: Na de overboeking trapt het slachtoffer in het verzonnen verhaal en stuurt, op verzoek van de oplichter, het geld naar de juiste criminele rekeningen (niet terug naar de oorspronkelijke!).
- Stap 3: Het geld komt op een rekening die onder controle van de daders staat, nu als 'schonere' middelen. Nu is het moeilijker te traceren en de persoon die de overboeking ontving wordt de facto een medeplichtige in het witwassen.
Voorbeeld: ‘foute’ overboeking van 40.000 en een zaak van 1,5 miljoen
Een recent geval in Astrakhan toonde aan hoe gevaarlijk zo'n schema kan zijn. Een alleenstaande moeder van meerdere kinderen ontving 40.000 roebels op haar kaart van een onbekende afzender. Direct daarop ontving ze een telefoontje: een man beweerde dat hij het geld per ongeluk had overgemaakt, in plaats van naar de rekening van zijn zieke grootmoeder. De vrouw geloofde het verhaal en stuurde de 40.000 terug naar de opgegeven gegevens. Kort daarna blokkeerde de bank haar rekening en nodigde de politie haar uit voor verhoor. De ogenschijnlijk onschuldige situatie bleek deel uit te maken van een grote oplichterszaak: de 40.000 waren een van de overboekingen in een keten van 1,5 miljoen roebels. Nu is zij een verdachte in de fraudezaak en een medeplichtige van een criminele groep. Voor een dergelijke rol loopt ze het risico op een straf tot 6 jaar gevangenisstraf.
Doel van de oplichters: legalisatie van 'vuile' geld
Waarom is een criminele groep bereid om ‘samen te werken’ met willekeurige mensen? Het probleem is dat ze zo de schijn van legale transacties creëren en een pseudo-legale verbinding leggen tussen het slachtoffer en zichzelf. Het terugsturen van de 'foute' overboeking legt de financiële relatie vast tussen de ontvanger en de criminelen. Deze pseudo-eenmalige operaties maken het mogelijk om illegaal verkregen geld te witwassen zonder argwaan te wekken bij de bankmonitoringsystemen. Bovendien legt een juridisch schijnbaar onschuldige terugoverboeking de basis voor toekomstige transacties. Hoe ingewikkeld de routes ook zijn, het is onmogelijk om zonder tussenliggende rekeningen als tussenstappen te opereren.
Medelijden en angst: de verwevenheid van manipulaties
Het 'foute overboekingsschema' opereert niet met cyberaanvallen, maar speelt in op menselijke emoties. In de meeste gevallen proberen ontvangers van het geld de 'vreemde' middelen terug te sturen, oprecht gelovend in het door de afzender beschreven concept van 'gerechtigheid'. Deze psychologische eigenschap wordt door de oplichters benut. Wanneer de zielige vraag niet effect heeft, schakelen ze over naar een ander scenario — ze nemen de rol van wetshandhavers aan en beweren dat uw ontvangen overboeking illegaal is (bijvoorbeeld, bedoeld voor de financiering van terrorisme). Onder dreiging van strafrechtelijke vervolging eisen de valse autoriteiten dat er een aanzienlijk bedrag naar een 'veilige' rekening moet worden overgemaakt. Zo komen intimidatie en chantage in het spel, waardoor burgers in paniek raken en zich aan de oplichters onderwerpen.
Juridische risico's: van rekeningblokkering tot strafzaak
Zelfs als het slachtoffer handelde zonder kwade opzet, kunnen de gevolgen verwoestend zijn. De Russische wetgeving beschouwt dergelijke hulp als medeplichtigheid aan fraude (art. 159 van het Wetboek van Strafrecht) of deelname aan het witwassen van inkomsten (art. 174 en 174.1). Het is moeilijk om opzettelijk gedrag te bewijzen, daarom komt het concept van indirecte opzet in beeld: de persoon 'had het moeten voorzien'. Objectieve tekenen van medeplichtigheid zijn onder andere: snelle overdracht van de ontvangen bedragen, het niet melden aan de bank van het ontvangen van een verdachte overboeking, evenals het verwijderen van correspondentie met de verzoeker.
Naast het strafrechtelijke onderzoek zijn er ook financiële gevolgen. Volgens de wet 115-FZ moet de bank elke rekening blokkeren waarvan ze een 'ontvangst — directe verzending'-schema opmerkt. Deze preventieve blokkering betekent dat, ongeacht de verdere straffen, u voor een lange periode geen toegang tot bankdiensten kunt hebben.
De omvang van het probleem: stijging van gevallen en typische slachtoffers
Per 2025 zijn er al enkele honderden van dergelijke zaken. De meeste betrokkenen zijn gewone mensen: gepensioneerden, moeders in zwangerschapsverlof, studenten die gewoon 'medelijden' hebben met de verzoeker. Nu staan ze onder toezicht, met bevroren rekeningen en een reëel vooruitzicht op gevangenisstraf.
Hoe uzelf te beschermen: adviezen van banken en juristen
Deskundigen zijn unaniem: bij ongevraagd geld dat op uw rekening wordt bijgeschreven, dient u het niet rechtstreeks terug te sturen op verzoek van de beller. Hoezeer u ook wilt helpen, is het beter om de afzender naar zijn eigen bank te sturen om de per ongeluk overgemaakte middelen daar te eisen. De eigenaar van de rekening moet bij ontvangst van een vreemde overboeking onmiddellijk contact opnemen met zijn eigen bank. De beste optie is om persoonlijk het filiaal te bezoeken en een verklaring af te leggen over de externe betaling van onbekende oorsprong. Als dit niet mogelijk is, moet u de klantenservice van de bank bellen en de datum, het bedrag en de afzender van de overboeking doorgeven en het feit van de melding vastleggen. Dit beschermt u tegen beschuldigingen van passieve deelname aan het witwassen.
- Verstuur de overgemaakte middelen niet rechtstreeks terug naar een onbekende — u kunt niet zeker zijn van de legaliteit van hun oorsprong.
- Geef onverwachte betalingen niet uit totdat de aard ervan is opgehelderd.
- Belt u onmiddellijk uw bank en registreert u de melding van het ontvangen geld van onbekende oorsprong.
- Als u druk of bedreigingen ontvangt van de 'afzender' — neem dan onmiddellijk contact op met de politie en geef bel- of gespreksopnamen.
Globaler perspectief: geldmule en strijd tegen witwassen
Schema's waarin slachtoffers onwetende medeplichtigen worden, zijn wereldwijd wijdverbreid. In de internationale praktijk worden deze tussenpersonen 'geldmules' genoemd. Volgens schattingen van Europese banken wordt er jaarlijks honderden miljoenen dollars via netwerken van mules witgewassen. De FBI, Europol en andere instanties over de hele wereld waarschuwen: zelfs onbewuste medeplichtigheid aan de beweging van illegaal geld leidt tot strafzaken en financiële sancties. Voor investeerders en alle deelnemers aan de financiële markt is dit een indicatie van het belang van strikte naleving van AML-procedures en waakzaamheid bij geldoverboekingen. Nieuwe witwaspraktijken in Rusland herinneren ons er opnieuw aan dat het voor elke deelnemer aan het financiële systeem belangrijk is om met verhoogde voorzichtigheid om te gaan met onverwachte geldoverboekingen.
