Huidige nieuws in de olie- en gasindustrie en de energiesector op 11 december 2025: afwijzing van Russische energiebronnen door de EU, marktevenwicht in olie, wereldwijde LNG, Russische export naar Azië, hernieuwbare energie en prognoses voor de energiesector. Een analytisch overzicht voor investeerders en bedrijven in de sector.
De aandacht is gericht op de resolute stappen die de Europese Unie onderneemt om zich los te maken van Russische energiebronnen, de verandering in het monetaire beleid van de VS en hun invloed op de wereldwijde olie- en gasprijzen, evenals de laatste geopolitieke gebeurtenissen die effect hebben op de brandstof- en energietak. Dit overzicht is bedoeld voor investeerders en deelnemers aan de energiesector, olie- en gasbedrijven en iedereen die de dynamiek van de olie-, gas-, elektriciteits- en grondstoffenmarkten volgt.
Wereldwijde oliemarkt: prijzen en OPEC+
Wereldwijde olieprijzen zijn gestabiliseerd na een recente stijging: een vat Brent wordt verhandeld rond de $62, terwijl WTI op ongeveer $58 ligt. De versterking van de prijzen vorige week is te danken aan verwachtingen van renteverlagingen in de VS en zorgen over beperkende aanbodfactoren (sanctierisico's voor de export van Rusland en Venezuela). Echter, over het algemeen is olie in 2025 met ongeveer 15% goedkoper geworden, omdat de markt wordt geconfronteerd met de dreiging van een overaanbod bij gematigde vraaggroei.
De Organisatie van Olie-exporterende Landen en haar bondgenoten (OPEC+) houden een voorzichtige houding aan. Tijdens de laatste bijeenkomst van OPEC+ werd besloten de huidige productiequota minstens tot het eerste kwartaal van 2026 te handhaven. Het bondgenootschap houdt nog steeds een deel van de capaciteit ongebruikt – in totaal ongeveer 3,2 miljoen vaten per dag (ongeveer 3% van de wereldwijde vraag) blijft "in reserve" onder de huidige productiebeperkingsafspraken. Bij een Brent-prijs van ongeveer $60 leggen vertegenwoordigers van OPEC+ de nadruk op marktstabilisatie in plaats van directe verhoging van de productie, rekening houdend met de verslechterende voorspellingen voor de balans tussen vraag en aanbod.
Belangrijkste factoren die momenteel van invloed zijn op de oliemarkt:
- Monetaire beleid van grote economieën (verruiming door het Amerikaanse Federal Reserve ondersteunt de vraagvoorkomens).
- Geopolitieke spanningen (oorlog in Oekraïne, sancties tegen Rusland en Iran, risico's van conflicten – bijvoorbeeld rond Venezuela).
- Acties van OPEC+ (handhaving van productiebeperkingen en bereidheid om te reageren op een mogelijk overschot aan olie op de markt).
- Groei van de wereldeconomie en vraag naar grondstoffen (inclusief herstel van de vraag in China en versnelde overstap naar hernieuwbare energiebronnen).
Monetair beleid en vraag naar energiebronnen
De Federal Reserve (Fed) van de VS versoepelt deze week het monetaire beleid: na de vergadering van 10 december wordt een verlaging van de basisrente met 0,25% verwacht. Dit is al de derde renteverlaging in 2025, bedoeld om de afkoelende economie en de arbeidsmarkt te ondersteunen. Lagere rentes en een mogelijke verzwakking van de dollar stimuleren doorgaans de economische groei en de vraag naar energiebronnen – van benzine tot elektriciteit – wat een positieve invloed heeft op de olie- en gasmarkt. Energie-investeerders houden de signalen van de toezichthouders nauwlettend in de gaten: de huidige cyclus van monetaire versoepeling kan eindigen als de inflatie stabiliseert, maar de verwachtingen van goedkopere leningen hebben al bijgedragen aan de recente stijging van de olieprijzen.
Europa wijst Russische energiebronnen af
De Europese Unie neemt beslissende stappen naar volledige energie-onafhankelijkheid van Rusland. Op 10 december hebben de ambassadeurs van de EU-landen een plan goedgekeurd voor de gefaseerde afschaffing van alle vormen van Russisch gas tegen het einde van 2027. De voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, noemde de overeenkomst over de toekomstige embargo “het begin van een nieuw tijdperk” voor Europa – een tijdperk waarin de Europese energievoorziening definitief zal worden bevrijd van afhankelijkheid van Russische energiebronnen. De EU-commissaris voor energie, Dan Jørgensen, voegde eraan toe dat begin 2026 een wet zal worden voorgesteld die elke invoer van Russische olie verboden zal verklaren, om ervoor te zorgen dat de toevoer uit Rusland uiterlijk in 2027 wordt afgesloten.
Deze maatregelen zijn een voortzetting van het beleid dat de EU na de gebeurtenissen in 2022 heeft opgevoerd: in de tussentijd heeft Europa de aankopen van Russisch pijpleidinggas abrupt verminderd (bijna tot nul) en een embargo op zee aangevoerde olie ingevoerd. Nieuwe initiatieven zijn bedoeld om de breuk met Rusland op wettelijk niveau vast te leggen en de ontwikkeling van alternatieven te stimuleren – van het verhogen van de invoer van vloeibaar aardgas (LNG) uit de VS, Qatar en andere landen tot een versnelde overstap naar hernieuwbare energiebronnen. In het Kremlin werd sceptisch gereageerd op de strategie van de EU: de persvoorlichter van de Russische president, Dmitry Peskov, waarschuwde dat de afwijzing van relatief goedkoop Russisch gas ten gunste van duurdere invoer de Europese economie zou veroordelen tot stijgende kosten en verminderde concurrentiekracht op de lange termijn.
Belangrijkste elementen van de energstrategie van de EU:
- Totaal afzien van Russisch gas: beëindiging van de inkoop van pijpleidinggas en LNG uit Rusland uiterlijk in 2027.
- Embargo op olie en aardolieproducten: wettelijk wordt een verbod op de invoer van Russische olie en olieproducten gepland voor dezelfde datum.
- Diversificatie van leveringen: uitbreiding van de LNG-import van alternatieve leveranciers, toename van eigen hernieuwbare energieproductie en energiebesparingen ter vervanging van Russische koolwaterstoffen.
Heroriëntatie van Russische leveringen naar Azië
Rusland, geconfronteerd met een krimp van de westelijke markten, richt zijn export van energiebronnen actief op Azië. China is de belangrijkste koper geworden: in augustus is de eerste partij van vloeibaar gas uit het project “Arctic LNG-2” van Novatek naar China verzonden, ondanks het feit dat deze terminal onder Amerikaanse sancties staat. Volgens gegevens van handelaren zijn de leveringen van Russische LNG naar China in de herfst aanzienlijk gestegen – Beijing verhoogt graag de aankopen van energiebronnen met 30–40% korting, waarbij het unilaterale sancties van het Westen negeert. De energie samenwerking tussen Moskou en Peking versterkt zich, wat de economieën van beide landen ondersteunt: Rusland krijgt een alternatieve afzetmarkt, terwijl China goedkoop brandstof voor zijn behoeften verkrijgt.
India blijft ook een van de grootste kopers van Russische olie. Na het invoeren van het EU-embargo hebben de Indiase raffinaderijen hun aankopen van Russische Urals-olie en andere soorten tegen aanzienlijke kortingen ten opzichte van wereldprijzen verhoogd. Tijdens recente onderhandelingen heeft de Russische leiding haar bereidheid bevestigd om India van stabiele olie- en olieproductleveringen te voorzien. Hoewel New Delhi voorzichtig blijft en geopolitieke risico's in overweging neemt, helpen goedkope Russische energiebronnen om te voldoen aan de toenemende vraag en de binnenlandse brandstofprijzen onder controle te houden.
Tegelijkertijd zoekt Moskou naar mogelijkheden om de exportinfrastructuur naar het oosten uit te breiden. Er wordt gesproken over het verhogen van de capaciteit van de pijpleidingen naar China (het “Power of Siberia-2” project), evenals het versterken van de eigen tankerflotte voor het vervoeren van olie naar de Aziatische markten om beperkingen te omzeilen. Deze stappen zijn bedoeld om de langdurige heroriëntatie van Russische energiestromen van West naar Oost te bevestigen.
Belangrijkste stappen van Rusland op de oostelijke markten:
- Start van de levering van Russische LNG naar China vanuit het nieuwe project “Arctic LNG-2”, ondanks sanctiebeperkingen.
- Verhoging van olie-export naar India onder gunstige voorwaarden (kortingen op wereldprijzen), bevestiging van de bereidheid om de Indiase markt van brandstof te voorzien.
- Ontwikkeling van infrastructuur: plannen voor nieuwe pijpleidingen (“Power of Siberia-2”) en uitbreiding van de tankerflotte voor ononderbroken export naar Azië.
Kazachstan en transitrisico's
De onverzettelijkheid, in verband met het militaire conflict in Oekraïne, creëert nieuwe risico's voor de transito van energiebronnen in Eurazië. Begin december dwong een aanval van Oekraïense drones op een maritieme terminal van het Caspische pijpleidingconsortium (CPC) in de buurt van Novorossiysk Kazachstan om zijn olie-exportroutes te herzien. Het Ministerie van Energie van Kazachstan heeft aangekondigd dat een deel van de olie uit het Kashagan-veld via een alternatieve route naar China zal worden omgeleid. Eerder exporteerde Kazachstan het grootste deel van de olie via de CPC-pijpleiding, die grondstoffen naar de Zwarte Zee-terminal in Rusland levert. De CPC zorgt voor het transport van olie van belangrijke Kazachstaanse velden (Tengiz, Kashagan, Karachaganak) en blijft het belangrijkste exportkanaal van het land.
Hoewel de schade door de drone-aanval niet heeft geleid tot een volledige stopzetting van de leveringen, demonstreert het incident de kwetsbaarheid van deze internationale infrastructuur. Het Kremlin noemde de aanval op de CPC-terminal een schokkend incident, waarbij het strategische belang van het consortium werd benadrukt. Kazachstan is begonnen met het diversifiëren van de routes: naast de Chinese richting wordt overwogen om de verzending via Kaspische havens en andere omleidingsroutes te vergroten. Op de lange termijn is Astana van plan om de energiezekerheid te versterken door ontwikkeling van de verwerking: aangekondigd zijn plannen voor de bouw van een nieuwe krachtige raffinaderij met deelname van buitenlandse investeerders, wat de binnenlandse capaciteit zal vergroten en de afhankelijkheid van import van olieproducten zal verminderen. Deskundigen wijzen erop dat de transitrisico's via Rusland toenemen – dergelijke incidenten kunnen invloed hebben op de wereldwijde oliemarkt en herinneren de deelnemers aan de geopolitieke risico-opslag in de prijzen.
Wereldgas- en LNG-markt
De situatie op de aardgasmarkt is relatief stabiel vergeleken met de opwinding van twee jaar geleden. In Europa, ondanks de naderende winter, is de prijssituatie rustiger dan in voorgaande jaren: de voorraden gas in ondergrondse opslag zijn op een comfortabel niveau, en de spotprijzen liggen ver van de recordniveaus van 2022. De vermindering van leveringen uit Rusland wordt gecompenseerd door de invoer van LNG – Europese terminals ontvangen actief gas uit de VS, Qatar, Noorwegen en andere bronnen. Volgens schattingen van analisten zijn de leveringen van Russische LNG naar de Europese Unie in januari-november 2025 met bijna 7% jaar op jaar gedaald (tot ongeveer 18 miljard kubieke meter), wat de koers van de EU naar geleidelijke afbouw van zelfs vloeibaar gas uit Rusland weerspiegelt.
De aanbieding van LNG op de wereldmarkt blijft groeien. In de VS worden nieuwe exportcapaciteiten geïntroduceerd: de grote terminal Golden Pass in de Golf van Mexico (een gezamenlijk project van QatarEnergy en ExxonMobil) bereidt zich voor op de start van leveringen, waardoor de mogelijkheden van Amerika voor gasexport worden uitgebreid. Qatar zal in het kader van de uitbreiding van het North Field-project de productie van LNG verhogen tot 126 miljoen ton per jaar tegen 2027, terwijl het langlopende contracten sluit met Europese en Aziatische kopers. Ondertussen reageren Aziatische landen flexibel op de marktsituatie: bijvoorbeeld, Pakistan heeft met Qatar overeenstemming bereikt om partijen LNG die voor hem bestemd waren naar andere markten om te leiden vanwege een tijdelijk overschot aan gas en zwakke interne vraag. Temidden van nieuwe infrastructuur en gematigde vraag blijven de spotprijzen voor gas relatief laag, hoewel weersfactoren en mogelijke leveringsonderbrekingen nog steeds tijdelijke prijsuitbarstingen kunnen veroorzaken.
Hernieuwbare energiebronnen en klimaat
De ontwikkeling van hernieuwbare energie neemt toe, hoewel de klimaatagenda tegenstand ondervindt van de olie- en gassector. Tijdens de VN-klimaatconferentie COP30 in Brazilië waren er felle debatten over de afbouw van fossiele brandstoffen. Het eindontwerp van de overeenkomst beviel de Europese Unie niet – de tekst bevatte geen duidelijke routekaart voor de geleidelijke afbouw van olie, gas en steenkool onder druk van een groep landen die de grootste koolwaterstofexporteurs zijn. Als gevolg daarvan zijn de overeengekomen afspraken compromisachtig van aard: in plaats van duidelijke verplichtingen om de productie van fossiele brandstoffen te verminderen, concentreren de landen zich op het vergroten van de financiering voor klimaataanpassing en algemene doelen voor het verminderen van emissies.
Ondertussen wordt de energietransitie in de praktijk doorgezet. 2025 is het recordjaar voor de invoering van nieuwe zonne- en windenergiecapaciteit in veel landen. Grote economieën – van China en India tot de VS en de EU – investeren in hernieuwbare energie, opslagtechnologieën en waterstoftechnologieën, in een poging de afhankelijkheid van koolwaterstoffen te verminderen. Echter, op de korte termijn blijven traditionele bronnen belangrijk: hoge gasprijzen hebben ertoe geleid dat in 2025 in bepaalde regio's het kolenverbruik voor elektriciteitsproductie is verhoogd, wat tijdelijk de tendens van decarbonisatie heeft gestopt. Deskundigen geloven dat naarmate het aandeel hernieuwbare energiebronnen toeneemt (ondersteund door overheidsinitiatieven), de vraag naar kolen en andere fossiele bronnen opnieuw zal dalen, wat de wereldwijde koers naar duurzame energie versterkt.
Prognoses: vooruitblik op begin 2026
De deelnemers aan de energiesector sluiten 2025 af met gematigd optimisme, maar zonder overmatige illusies. Analisten verwachten dat in het eerste kwartaal van 2026 de olieprijzen onder druk kunnen komen te staan door stijgende voorraden: verschillende voorspellingen wijzen op een daling van de Brent-prijs naar $55-60 per vat, tenzij er nieuwe schokken plaatsvinden. Tegelijkertijd zijn geopolitieke factoren – van de ontwikkeling van de situatie in Oekraïne tot sanctiebeslissingen en lokale conflicten (inclusief een mogelijke escalatie in Venezuela of het Midden-Oosten) – in staat om een scherp effect op de marktsituatie te hebben. Op de gasmarkt zijn de komende maanden in grote mate afhankelijk van het weer: bij een milde winter en voldoende reserves zullen de gasprijzen laag blijven, maar onverwachte koude periodes of verstoringen in de toeleveringsketens kunnen leiden tot prijsuitbarstingen.
Voor investeerders en bedrijven in de sector zal de aanpassing aan de nieuwe omstandigheden van groot belang zijn. Diversificatie van de toevoerbronnen, verhoging van de energie-efficiëntie en de invoering van innovaties (ook op het gebied van hernieuwbare energie) zullen de belangrijkste elementen voor de veerkracht van het bedrijf worden. Het aflopende jaar 2025 heeft de nauwe onderlinge afhankelijkheid tussen economie, politiek en ecologie gedemonstreerd bij het vormen van de prijzen voor olie, gas en elektriciteit. In 2026 zal deze onderlinge afhankelijkheid waarschijnlijk alleen maar toenemen: de wereldmarkt zal moeten balanceren tussen overschotten in aanbod en risico's van tekorten, terwijl de wereldgemeenschap zal moeten zoeken naar een balans tussen energiezekerheid en klimaatdoelen.
